بررسی ماهیت اخلاقی، حقوقی اتانازی و تحلیل آن

چکیده موضوع "اتانازی"(euthanasia) یا "پایان دادن آسان به زندگی بیماران درحال مرگ" از بحث برانگیزترین موضوع های اخلاق پزشکی است. مطرح شدن این موضوع طی چند دهه ی اخیر ناشی از پیشرفت های پزشکی و تلاش هدفمند جنبش های اجتماعی مرتبط با آن است که باعث طرح ضرورت بازگشت به سوی فلسفه و مسائل اخلاق پزشکی، در دنیای جدید شده است. متاسفانه در آثار مکتوب فارسی، اتانازی مسبوق به سابقه ای نه چندان دور است، به طوری که در چند سال اخیر، تنها یک کتاب غنی و چند مقاله به زبان پارسی دراین باب در دسترس بوده است که دست آویز محکمی برای شکل دادن و پرداختن به موضوع پژوهش بوده است از این روی رساله از نظر منبع و محتوا در مضیغه و تنگنا بوده است. مسئله ی زیستن ومرگ دراین جهان، یکی ازجنبه های اصلی فلسفه ی اخلاق و اخلاق پزشکی است و ازجمله پدیده هایی که اخلاق پزشکی دنیای جدید با آن رو به رواست، مسئله ی "اتانازی" یا "به مرگی" است. بنابراین "اتانازی" یکی ازمباحث بسیارتامل برانگیزاخلاق زیستی است که ازدیربازموضوع مباحث داغ فلسفی-دینی وحقوقی-اخلاقی بوده است. درحال حاضراین مساله مطرح است که آیا پزشک این حق را دارد که بیماران غیرقابل درمان را با درخواست آن ها یا بدون درخواست آن ها به علت رهایی ازدرد و رنج از زندگی ساقط کند. اتانازی انواعی دارد که از حیث اخلاقی، حقوقی و قانونی از یکدیگر متفاوت اند. تمایز دو نوع عمده آن، یعنی اتانازی فعال و منفعل، این است که در نوع اول، بیمارغیرقابل درمان و با رنج زیاد را بدون امید به بهبودی می کشیم، اما دردومی، می گذاریم که بمیرد. موافقان چنین عملی را اخلاقی دانسته و در توجیه نظرخود به دلایلی همچون خود مختاری انسان، کیفیت زندگی و...استناد می کنند. اما مخالفان دامنه گسترده ای از استدلال های اخلاقی و دینی تا نگرانی های کاربردی را مطرح می کنند. و معتقدند پذیرش آن ما را درسراشیبی سقوط اخلاقی قرار می دهد. از منظر اخلاقی عمل اتانازی مرگ شیرین یا آسان تعبیر شده و ازمنظر حقوقی قتل ترحم آمیز تعبیرمی شود، این رساله سعی دارد به بیان ماهیت اخلاقی و حقوقی اتانازی و نقد وتحلیل نگرش های مختلف اخلاقی و حقوقی این مسالــه ی مناقشه برانگیز بپردازد. رهیافت اصلی تحقیق حاضر، رهیافتی فلسفی-الهیاتی، تئوریک و ناظر به مقام نظر است و سعی شده است از منابع معتبر به ویژه کتب فلسفه اخلاق و دیدگاه های متخصصان اخلاق زیستی و آثار مرتبط با این موضوع استفاده شود. واژگان کلیدی پارسی: اتانازی، اخلاق پزشکی، به مرگی، قتل ترحم انگیز، حیات، مرگ vocabulary latins kay: euthanasia ، medical ethics, mercykilling ،good death, life، death